දිවයින එහි දරුණුතම මූල්‍ය අර්බුදයෙන් යථා තත්ත්වයට පත්වන විට ආර්ථිකයේ ප්‍රබෝධයක් ඇති කිරීම සඳහා මෙම පියවර වෙනස්වීමක් සංඥා කරයි.
ශ්‍රී ලංකාවේ මහ බැංකුව වසර තුනකට පසු ප්‍රථම වරට පොලී අනුපාත අඩු කිරීමෙන් වෙලඳපොලවල් මවිතයට පත් කර ඇත – ශ්‍රී ලංකාවේ දරුණුතම මූල්‍ය අර්බුදය අවසන් වී ඇති බවට විශ්වාසයේ සලකුණකි.
COVID-19 වසංගතයේ ප්‍රතිවිපාක සමඟ අත්වැල් බැඳගත් ආර්ථික අවපාලනය, පසුගිය වසර ආරම්භයේදී ශ්‍රී ලංකාවට අත්‍යවශ්‍ය ආනයන සඳහා ඩොලර් හිඟයක් ඇති කළ අතර, දිවයින ජාතිය දශක හතක් තුළ එහි දරුණුතම මූල්‍ය අර්බුදයට තල්ලු කළේය.
දැඩි ආහාර, ඖෂධ සහ ඉන්ධන හිඟය වීදි විරෝධතාවලට තුඩු දුන් අතර එමඟින් එවකට ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂට රටින් පලා ගොස් ඉල්ලා අස්වීමට සිදුවිය.
නව ආන්ඩුවක් ජූලි මාසයේදී පාලනය ගෙන මාර්තු මාසයේදී ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් (IMF) ඩොලර් බිලියන 2.9 ක ඇපදීමක් ගැන සාකච්ඡා කළේය. මෙය ශ්‍රී ලංකාව සඳහා 17 වැනි ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ ඇපදීම වන අතර 2009 දී රටේ දශක ගණනාවක් පුරා පැවති සිවිල් යුද්ධය අවසන් වීමෙන් පසු තුන්වන ඇපදීම විය.
සැප්තැම්බර් මාසයේදී සියයට 70 ක පමණ වාර්තාගත ඉහළ අගයක් ගත් උද්ධමනය පහත වැටෙමින් තිබේ, රජයේ ආදායම ඉහළ යමින් පවතින අතර රටේ ගෙවුම් ශේෂය මත පීඩනය ලිහිල් වෙමින් පවතී.
සැප්තැම්බර් මාසය වන විට අනෙකුත් රටවල් සමඟ ද්විපාර්ශ්වික ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ සාකච්ඡා අවසන් කිරීමට රජය අපේක්ෂා කරයි.
කොළඹ ඒෂියා සිකියුරිටීස් හි ජ්‍යෙෂ්ඨ උප සභාපති සංජීව ප්‍රනාන්දු මහතා පැවසුවේ “මෙය අර්බුදයේ අවසානයක් ලෙස සැලකිය හැකිය.
ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව (CBSL) සිය ස්ථාවර තැන්පතු පහසුකම් අනුපාතිකය සහ ස්ථාවර ණය පහසුකම් අනුපාතිකය පදනම් ලකුණු 250 කින් – පිළිවෙලින් සියයට 13 සහ සියයට 14 දක්වා සියයට 15.5 සහ සියයට 16.5 සිට අඩු කළේය. මහ බැංකුව පැවසුවේ විශාල අනුපාත කප්පාදුව “ආර්ථිකය නැවත යථා තත්ත්වයට පත් කිරීමේ අදියරක් කරා ගෙන යාමට උපකාරී වනු ඇති” බවයි.
ආණ්‌ඩුකාර පී නන්දලාල් වීරසිංහ මහතා පැවසුවේ ආර්ථිකය “සාමාන්‍ය තත්ත්වයට පත්වෙමින් තිබෙන” බවයි.
“අර්බුදයෙන් ගොඩ ඒම ක්‍රමානුකූලයි” ඔහු වාර්තාකරුවන්ට පැවසීය. “ඊයේ, පෙරේදා හෝ හෙට කියන්න බැහැ. එය ක්‍රමයෙන් යථා තත්ත්වයට පත්වීමේ ක්‍රියාවලියකි.”
උද්ධමනය පහත වැටී ඇති අතර, එය දැඩි ලෙස පවතී, එබැවින් බොහෝ විශ්ලේෂකයින් අපේක්ෂා කළේ බැංකුව පොලී අනුපාත ස්ථාවරව තබා ගැනීමටය. අර්බුදයේ ආරම්භය වන 2022 මාර්තු මාසයේ සිට මිල ගණන් දැන් ඔවුන්ගේ අඩුම මට්ටමේ පවතී.
ඩොලරයට සාපේක්ෂව රුපියල 288 දක්වා ඉහළ යාමත් සමඟ 2022 අපේ‍්‍රල් මාසයෙන් පසු එහි ඉහළම අගය වන අතර කොළඹ කොටස් වෙළඳපළ දර්ශකය මාස පහක අවම මට්ටම්වලින් ඉවත් වෙමින් සියයට 1.59කින් ඉහළ යාමත් සමඟ මෙම විස්මිත තීරණය වෙලඳපොලවල් විසින් පිළිගනු ලැබීය.
කොළඹ ප්රධාන පාරිභෝගික මිල දර්ශකය මැයි මාසයේ දී සියයට 25.2 කින් ඉහළ ගොස් අප්‍රේල් මාසයේ පැවති සියයට 35.3 ට සාපේක්ෂව අර්බුදකාරී ආර්ථිකයේ යම් ආතතියක් අඩු කිරීමෙන් පසු අනුපාත කප්පාදුව සිදු විය.
පසුගිය වසරේ සැප්තැම්බර් මාසයේදී දර්ශකය වාර්ෂිකව සියයට 69.8 ක ඉහළ යාමක් වාර්තා කළේය. ජාතික උද්ධමන අනුපාතිකය අප්‍රේල් මාසයේදී සියයට 33.6ක් වූ අතර එය සැප්තැම්බර් මාසයේදී සියයට 73.7 සිට ලිහිල් විය.
ගියර් මාරු කිරීම
විශ්ලේෂකයින් පැවසුවේ, ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව පැන ගිය උද්ධමනය සමඟ සාර්ථකව කටයුතු කිරීමත් සමඟ වර්ධනය කෙරෙහි අවධානය යොමු කර ඇති බවයි.
උද්ධමනය මෙල්ල කිරීම සඳහා මහ බැංකුව පසුගිය වසරේ වාර්තාගත පදනම් ලක්ෂ්‍ය 950 කින් සහ මේ වසරේ මාර්තු 3 වැනිදා 100bps කින් අනුපාත ඉහළ නැංවීය.
පසුගිය වසරේ සියයට 7.8 ක හැකිලීමකින් පසු මේ වසරේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය සියයට 3 කින් හැකිලෙනු ඇතැයි ජාමූඅ අපේක්ෂා කරයි. මහ බැංකුව 2023 දී සියයට 2 ක හැකිලීමක් පුරෝකථනය කර ඇති අතර වීරසිංහ පැවසුවේ දෙවන කාර්තුවේ කුඩා හැකිලීමකින් පසු තුන්වන කාර්තුවේ සිට ආර්ථිකය වර්ධනය වනු ඇතැයි බැංකුව අපේක්ෂා කරන බවයි.
“බැංකු විසින් ඔවුන්ගේ ණය පොත් ක්‍රමයෙන් පුළුල් කරනු ඇතැයි බලාපොරොත්තු වන අතර ව්‍යාපාර වෙත ණය ගලා ඒම ආරම්භ වනු ඇති අතර ඒ සමඟ ආර්ථිකය යථා තත්ත්වයට පත්වීමට පටන් ගනීවි” යනුවෙන් වීරසිංහ මහතා පැවසීය.
උද්ධමනය තවදුරටත් මධ්‍යස්ථ වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරන අතර, ඒෂියා සිකියුරිටීස් හි ප්‍රනාන්දු වසර අවසානයේ දී සියයට 5 ක අගයක් පුරෝකථනය කරයි.
ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල මේ වසර සඳහා ශ්‍රී ලංකාව සියයට 15.2 ක උද්ධමන ඉලක්කයක් තබා ඇති නමුත්, ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව සැප්තැම්බර් වන විට තනි ඉලක්කම් උද්ධමනය පිළිබඳ වඩාත් අභිලාෂකාමී ඉලක්කයක් දෙස බලා සිටින බව වීරසිංහ මහතා පැවසීය.
“ප්රධාන පෙළේ උද්ධමනය Q3-2023 මුල් භාගයේදී තනි ඉලක්කම් මට්ටම් කරා ළඟා වනු ඇතැයි පුරෝකථනය කර ඇති අතර, මධ්ය කාලීනව මධ්යම තනි ඉලක්කම් මට්ටම් වටා ස්ථාවර වනු ඇත,” බැංකුව පැවසීය.
උද්ධමනය වේගයෙන් අඩුවීම සහ ආර්ථික ප්‍රකෘතිය තුළ ඉල්ලුම පීඩනයේ අඩු සම්භාවිතාව “ඉදිරි කාල සීමාව තුළ ක්‍රමානුකූල ප්‍රතිපත්ති ලිහිල් කිරීමක් සඳහා අවකාශය නිර්මාණය කරයි” යනුවෙන් එය පැවසීය.
මූලාශ්රය : Aljazeera
