ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව (CBSL) අර්බුදකාරී රටෙහි ස්ථාවරත්වය යථා තත්ත්වයට පත්කිරීමේ අරමුණින් දුරදිග යන දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ සැලැස්මක් එළිදක්වා තිබේ.
බ්‍රහස්පතින්දා මෙම පියවර ගෙන ඇත්තේ, පළමු වරට සිය විදේශ නය ගෙවීම පැහැර හරින ලද දිවයින ජාතියේ ආර්ථික ප්‍රකෘතිය සඳහා තීරනාත්මක ලෙස සලකනු ලබන මාර්තු මාසයේදී එකඟ වූ ඩොලර් බිලියන 2.9 ක ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ (IMF) ඇපදීමේ කොන්දේසි සපුරාලීමට රජය උත්සාහ කරන විට ය. පසුගිය වසරේ කාලය.
2032 වන විට දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් (GDP) සමස්ත ණය සියයට 95 දක්වා අඩු කිරීමේ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ වැඩසටහනේ ඉලක්කය කරා ළඟා වීමට ශ්‍රී ලංකාවට උපකාර කිරීම සඳහා දිගුකාලීන අපේක්ෂිත ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම අවශ්‍ය වේ.
පසුගිය වසරේ විදේශ විනිමය අර්බුදයක් හේතුවෙන් ඉන්ධන, ආහාර, ඖෂධ සහ අනෙකුත් අත්‍යාවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය ආනයනය සඳහා ගෙවීමට රජයට නොහැකි වූ අතර, එය එවකට ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ඉවත් කිරීමට හේතු වූ විරෝධතාවලට තුඩු දුන්නේය.
මෙම සැලැස්ම “ශ්‍රී ලංකාවේ බිඳෙනසුලු අයවැය තත්ත්වය හමුවේ රජය විසින් ගනු ලබන නොවැළැක්විය හැකි ක්‍රියාමාර්ගයක් මිස තේරීමක් නොවේ,” යැයි රටේ මහ බැංකුවේ හිටපු නියෝජ්‍ය අධිපති ඩබ්ලිව් ඒ විජේවර්ධන අල් ජසීරාට පැවසීය.
සැලැස්මට ඇතුළත් වන්නේ කුමක්ද?
දේශීය ණය ප්‍රතිසංස්කරණය යටතේ ශ්‍රී ලංකා සංවර්ධන බැඳුම්කර (SLDB) වැනි දේශීය වශයෙන් නිකුත් කරන ලද ඩොලර් වටිනාකම් සහිත බැඳුම්කර හිමියන්ට විකල්ප තුනක් ලබා දෙන බව මහ බැංකු අධිපති නන්දලාල් වීරසිංහ මහතා පවසයි.
පළමුවැන්න රටේ ජාත්‍යන්තර ස්වෛරී බැඳුම්කරවල ආයෝජකයින්ට සමාන ප්‍රතිකාරයක් වනු ඇත – සියයට 30 ක ප්‍රධාන කොණ්ඩා කැපීම වසර හයක කල්පිරීමක් සමඟ සියයට 4 ක පොලී අනුපාතයකට.
දෙවැන්න ද්විපාර්ශ්වික ඩොලර් ණය හිමියන්ට යෝජනා කර ඇති ප්‍රතිකාරයට සමාන ප්‍රතිකාරයක් වනු ඇත: ප්‍රධාන කොණ්ඩා කැපීමක් නැත, අවුරුදු 15 ක පරිණතභාවයක් සහ අවුරුදු නවයක සහන කාලයක් සියයට 1.5 ක පොලී අනුපාතයකට.
තෙවැන්න වනුයේ දේශීය මුදල්-නම් කරන ලද උපකරණ සඳහා ඔවුන්ගේ වත්කම් හුවමාරු කර ගැනීමයි: SLFR (ශ්‍රී ලංකා ස්ථාවර ණය පහසුකම් අනුපාතිකය) + සියයට 1 පොළී අනුපාතිකය යටතේ වසර 10 ක පරිණතභාවයක් සහිත ප්‍රධාන කොණ්ඩා කැපීමක් නොමැත.
ශ්‍රී ලංකාවේ දැනට ජාත්‍යන්තර ස්වෛරීත්ව බැඳුම්කර ඩොලර් බිලියන 12.5 ක් ඇත. එහි ද්විපාර්ශ්වික ණය ඩොලර් බිලියන 11.3ක් ද තිබේ.
දේශීය මුදල් බැඳුම්කර
සැලැස්ම යටතේ, විශ්‍රාම වැටුප් අරමුදල් ඇතුළුව, සුපිරි වාර්ෂික අරමුදල් විසින් තබා ඇති දේශීය මුදල් බැඳුම්කර, කල් පිරෙන තෙක් සියයට 9 ක පොලියක් ඇති දිගු කල් පිරෙන බැඳුම්කර (2027 සිට 2038 දක්වා) සඳහා හුවමාරු කරනු ලැබේ.
CBSL භාණ්ඩාගාර බිල්පත් 2029 සහ 2038 අතර කල් පිරෙන බැඳුම්කර බවට පරිවර්තනය කිරීමට පියවරෙන් පියවර කූපන් ව්‍යුහයක් ඇත. දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ දෙවන අදියරේදී මෙය ක්‍රියාත්මක කෙරේ.
වැඩිවන අක්‍රීය ණය ප්‍රමාණය, විදේශ ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ බලපෑම සහ ඉහළ බදු පැනවීම හේතුවෙන් වර්තමානයේ බැංකු ක්ෂේත්‍රයට එල්ල වී ඇති සැලකිය යුතු පීඩනය සැලකිල්ලට ගනිමින් බැංකු අංශයේ භාණ්ඩාගාර බිල්පත් සහ භාණ්ඩාගාර බැඳුම්කර දේශීය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගතකරණයෙන් බැහැර කර ඇත.
දේශීය ණය නැවත සකස් කිරීම වැදගත් වන්නේ ඇයි?
භාණ්ඩාගාර ලේකම් මහින්ද සිරිවර්ධන බ්‍රහස්පතින්දා ප්‍රකාශ කළේ ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම මඟින් රටේ ඩොලර් බිලියන 42 ක දේශීය ණයවලින් කොටසක් ආවරණය වන බවයි.
මෙම පියවර, බැඳුම්කර හිමියන් සහ චීනය, ජපානය සහ ඉන්දියාව වැනි ද්විපාර්ශ්වික ණය හිමියන් විසින් තබා ඇති ඩොලර් බිලියන 24 ක් ඇතුළුව ඩොලර් බිලියන 36 ක විදේශ ණය පිළිබඳ විදේශ ණය නැවත සාකච්ඡා වටා ගම්‍යතාවයක් ඇති කිරීමට ඉඩ ඇත.
ශ්‍රී ලංකාව සිය ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ වැඩසටහනේ පළමු සමාලෝචනයට සමගාමීව සැප්තැම්බර් මාසය වන විට ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ සාකච්ඡා අවසන් කිරීමේ ඉලක්කයක් තබා ඇත.
ඊළඟට කුමක් ද?
දේශීය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ රාමුව දැන් අනුමැතිය සඳහා සෙනසුරාදා පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කෙරේ. ජුලි මාසය වන විට සුපිරි අරමුදල්වල බැඳුම්කර හුවමාරුව අවසන් කිරීමට CBSL බලාපොරොත්තු වේ.
ශ්‍රී ලංකාව ජූනි 29 සිට ජූලි 3 දක්වා දින පහක නිවාඩුවක් ප්‍රකාශයට පත් කළේ කිසියම් විභව වෙළඳපල අස්ථාවරත්වයක් පාලනය කිරීමේ උත්සාහයක් ලෙස ය. බැඳුම්කර අලෙවියෙන් සිදුවන පාඩුව වසරේ තුන්වන කාර්තුවේදී හඳුනා ගැනීමට විශේෂ බැංකු නිවාඩු දින ඉඩ ලබා දෙන බව විශ්ලේෂකයෝ පවසති.
මූලාශ්රය : Aljazeera
