බ්‍රසල්ස් (16/11 – 83)
ශ්රී ලංකාව තවමත් එහි වඩාත්ම පසු විපාක සමඟ කටයුතු කරයි විනාශකාරී ආර්ථීක අර්බුදය නිදහසින් පසු, ශ්රී ලංකාවේ දැවැන්ත නොසන්සුන්තාවයෙන් වසරකට පසුව, මහජන සහයෝගය සහ එහි අසල්වැසි ප්‍රදේශයේ තීව්‍ර වන භූ දේශපාලන තරඟයක් නොමැති රජයක්. ආර්ථීක අර්බුදය විසින් ආරම්භ කරන ලද අරගල විරෝධතා ලෙස හැඳින්වෙන මෙම විරෝධතා රජය පුරා විශාල ඉල්ලා අස්වීම්වලට තුඩු දුන්නේ 2022 ජූලි මාසයේදී හිටපු ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ රටින් පලා යාමත් සමඟ ය.
එතැන් සිට වසර තුළ, ද රට සුරක්ෂිත කර ඇත IMF ගිවිසුම, සහ එහි ආර්ථිකය දෙසට ගමන් කර ඇත මන්දගාමී මාර්ගය ප්රකෘතිමත් වීම. කෙසේ වෙතත්, වත්මන් ලෙස මානව හිමිකම් පෙරමුණේ තවමත් කනස්සල්ල පවතී ආණ්ඩුව රනිල්ගේ වික්‍රමසිංහ තවදුරටත් විරෝධතා මැඩපවත්වා ඇති අතර දිගින් දිගටම මැතිවරණ කල් දමා ඇත.
ශ්රී ලංකාවේ ආර්ථිකය මන්දගාමී සහ ස්ථාවර ප්‍රකෘතියක් පෙන්නුම් කරන බව පෙනේ, නමුත් ගම්‍යතාවය පවත්වා ගැනීම සඳහා එහි පාලන අභියෝග ආමන්ත්‍රණය කළ යුතුය. එහි දේශීය දේශපාලනය, ආර්ථික විද්‍යාව සහ විදේශ සබඳතා රටපුරා විරෝධතාවලින් වසරකට පසුව විකාශනය වී ඇත.
කලක් දේශපාලන වශයෙන් ආධිපත්‍යය දැරූ රාජපක්ෂ පවුලේ පක්ෂය වන ශ්රී ලංකා පොදුජන පෙරමුන (SLPP) විසින් ජනාධිපති ලෙස තේරී පත් වූ වික්‍රමසිංහගේ ආන්ඩුව, විසම්මුතිය යටපත් කරන සහ මාධ්‍ය සහ සිවිල් සමාජයේ නිදහස කප්පාදු කරන මර්දන නීති පැනවීමේ තිරසාර උත්සාහයක නියැලී සිටී. . දේශපාලන අර්බුදයෙන් පසු පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණයක් නොපවත්වන බැවින් වත්මන් ආණ්ඩුව ගෝඨාභයගේ නායකත්වයෙන් යුත් ආණ්ඩුවම වන අතර වෙනස වික්‍රමසිංහ ජනාධිපතිවරයා වීම පමණි. IMF ඇපදීමේ පැකේජයේ කොන්දේසි සමහර ප්‍රතිසංස්කරණ යෝජනා කිරීමට ආන්ඩුව තල්ලු කර ඇතත්, අනව දූෂණ විරෝධී නීතිය, දේශපාලන අධිෂ්ඨානය නොමැතිකම නිසා මෙම මුලපිරීම් රජයේ හැසිරීම් වල වෙනසක් ඇති කරයි කියා සිතිය නොහැක. විශේෂයෙන්ම පාර්ලිමේන්තුවේ සිටින්නේ ගෝඨාභය රාජපක්ෂ පාලනයේ කොටස්කරුවන් වූ සහ ශ්රී ලංකාව තවමත් පොරබදමින් සිටින බහුමාන අර්බුදයට වගකිව යුතු පුද්ගලයන්ම වන බැවිනි. මෙම මන්ත්‍රීවරුන් රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතාට අඛණ්ඩව සහය දෙන ලෙස අමාත්‍ය ධූර ඉල්ලා සිටින බව වාර්තා වන අතර, එමගින් දිගින් දිගටම පවතින දූෂිත දේශපාලන සංස්කෘතිය සහ වගකීම් නොමැතිකම පෙන්නුම් කරයි.
හමුදාව දිගටම කරගෙන යනවාඉඩම් අත්පත් කර ගැනීමඋතුරේ සහ නැගෙනහිරටපුළුල් කරන්නහමුදා කඳවුරු. සිවිල් සමාජ සංවිධාන, මාධ්‍ය, අතුරුදහන් වූවන්ගේ පවුල්, හිටපු සටන්කාමීන්ගේ පවුල් සහ ගැටුම් ඇති වූ ප්‍රදේශවල දෙමළ දේශපාලන සහ සිවිල් ක්‍රියාකාරකම් පිළිබඳ ඔවුන්ගේ නිරීක්ෂණ, බිය ගැන්වීම් සහ හිරිහැර කිරීම් ආරක්ෂක ආයතන සහ හමුදාව දිගටම කරගෙන ගොස් ඇත. ජාත්‍යන්තර මානව හිමිකම් ප්‍රමිතීන්ට අනුකූල නොවන සහ එය ක්‍රියාත්මක කිරීම නිසා මානව හිමිකම් කඩවීම් සිදු වූ කුරිරු ත්‍රස්තවාදය වැළැක්වීමේ පනත තවමත් ව්‍යවස්ථාපිත පොත්වල තිබේ. ශීඝ්‍රයෙන් උත්සන්න වූ උතුරු නැගෙනහිර සිංහලකරණයේ කොටසක් ලෙස හින්දු කෝවිල්වෙමින් සිටිතිවිනාශ කළාඒ වෙනුවට බෞද්ධ විහාරස්ථාන ඉදිවෙමින් පවතී.
යුද්ධයට අදාළව මානව හිමිකම් කඩ කළ අපරාධකරුවන් වගකිව යුතු බවට පත්කිරීමේ ප්‍රගතියක් ද නොමැත. ජනවාර්ගික ගැටුමට දේශපාලන විසඳුමක් ලබා දීමට හෝ සාරවත් ව්‍යවස්ථාමය ප්‍රතිසංස්කරණයක් කිරීමට කිසිදු උත්සාහයක් ගෙන නොමැත. ඒ වෙනුවට, එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව හිමිකම් කවුන්සිලයේ පරීක්ෂාවට ලක්වීම වළක්වා ගැනීම සඳහා, රජය යෝජනා කරන්නේ ජාතික සමගිය හා ප්‍රතිසන්ධාන කොමිෂන් සභාව පිහිටුවීම, එහි සත්‍ය සෙවීමේ යාන්ත්‍රණයේ අනුවාදය වන අතර, මීට පෙර එවැනිම කොමිෂන් සභාවල නිර්දේශ සිය ගණනක් ක්‍රියාත්මක නොවී පවතී.
2022 විරෝධතා මහජන අවශ්‍යතා සහ වගවීම සඳහා වන ඉල්ලීම් පිළිබඳ මහජන කතිකාවන් වැඩි කිරීමට හේතු විය, අවම වශයෙන් මහජන මුදල් වියදම් කරන ආකාරය සහ දූෂණය වැනි ඇතැම් කරුණු සම්බන්ධයෙන්. එහෙත්, රාජ්‍යයට සහ විශේෂයෙන් රාජපක්ෂවරුන්ට අභියෝග කළ දෙමළ ජනයා වැනි ප්‍රජාවන්ගේ දශක ගනනාවක් තිස්සේ පැවති අයිතිවාසිකම් අරගලය විරෝධතාකරුවන්ගේ ආඛ්‍යානය සහ විඥානය තුළ බොහෝ දුරට නොතිබුණි.
දකුණේ ජනතාව අතර දේශපාලන දැනුවත්භාවය වැඩි කිරීම, ඓතිහාසික වෙනස්කම් කිරීම් සහ මර්දනය පිළිගැනීමේ ආරම්භය විය හැකි අතර, සත්‍යය, යුක්තිය සහ සමාන පුරවැසිභාවය සඳහා දකුණට අවනත වීම සහ ආමන්ත්‍රණය කිරීම පරමාදර්ශී විය යුතුය. එවැනි අවබෝධයක් ශ්රී ලාංකිකයෙකු වීම සඳහා තමාගේ වාර්ගික හෝ ආගමික අනන්‍යතාව බැහැර කිරීමට අවශ්‍ය නොවන බහුත්ව සහ විවිධත්වයෙන් යුත් ශ්රී ලංකාවක් කරා ගෙන යා හැකිය.
එබැවින් නීතිමය ප්‍රතිසංස්කරණවලින් පමණක් ශ්රී ලංකාවේ ආයතන සහ දේශපාලනඥයන් හැසිරෙන ආකාරය සහ ක්‍රියා කරන ආකාරය වෙනස් වන්නේ නැත. තේරී පත් වූ නියෝජිතයින්ගෙන් වගවීම සඳහා 2022 දී උත්පාදනය කරන ලද ගම්‍යතාව මුල් බැසගත් වෙනස් කොට සැලකීමේ සහ දූෂණයේ ක්‍රමවලට තිරසාර අභියෝග බවට පරිණාමය වීම සහතික කිරීම සඳහා, ශ්රී ලංකාවේ අර්බුදවලට මූලික හේතු සහ කාමරයේ සිටින බහු අලි ආමන්ත්‍රණය කළ යුතුය.
පෙර නොවූ විරූ උද්ධමනයකට සහ ගෙවුම් ශේෂ අර්බුදයකට මුහුණ දීමෙන් පසු ශ්රී ලංකාව වසරකට පෙර ජාත්‍යන්තර ණය පැහැර හැරියේය. නව ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ වැඩපිළිවෙලක් සුරක්ෂිත කිරීම හමුවේ, නව දිල්ලිය සමඟ ශ්රී ලංකාවේ සම්බන්ධතාවය ආර්ථික හා රාජ්‍යතාන්ත්‍රික රේඛා ඔස්සේ සැලකිය යුතු ලෙස ශක්තිමත් වී ඇති අතර, ඔවුන්ගේ දැනටමත් සමීප ආරක්ෂක සබඳතා බොහෝ දුරට නොවෙනස්ව පවතී. ඊට ප්‍රතිවිරුද්ධව, නය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ දී බීජිනයේ පූර්ණ සහයෝගීතාවය අපේක්ෂාවෙන් සිටින ශ්රී ලංකාව කෙරෙහි චීනයේ ප්‍රතිචාරය බෙහෙවින් බලාපොරොත්තු සුන් කර ඇත.
ශ්රී ලංකාවට ඉන්දියාවේ ආර්ථික සහය 2022 අර්බුදයට පෙරය. 2020 දී නව දිල්ලිය ඩොලර් මිලියන 400 ක මුදල් ඒකකයකට එකඟ වියහුවමාරු කරන්නදකුණු ආසියානු කලාපීය සහයෝගීතා සංගමය (SAARC) රාමුව යටතේ. වසරකට වැඩි කාලයක් ඉන්දියාව සිටි බව වාර්තා වේනිහඬයිඅතිරේක ඩොලර් බිලියන 1.1 ක මුදල් ඒකකයක් සඳහා ශ්රී ලංකාව කරන ඉල්ලීම් අනුමත කරන්නේද යන්න පිළිබඳවහුවමාරු කරන්නසහතහනම්ද්විපාර්ශ්වික ණය මත. කෙසේ වෙතත්, 2022 මුල් භාගයේ සිට, ඉන්දියාව ශ්රී ලංකාවට දක්වන සහයෝගය පෙර නොවූ විරූ තරම් ය. දකුණට බලපෑම් වල ප්‍රවණතාවය වැඩි වෙමින් පවතින බව නව දිල්ලිය සමහරවිට අවබෝධ කරගෙන ඇතසම්බන්ධ කර ඇතතමන්ගේම ආර්ථික සහ ආරක්ෂක අවශ්‍යතා සහ එහි “අසල්වැසි ප්‍රථම” රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකත්වයේ විශ්වසනීයත්වය සඳහා.
ආධාරයේ ස්වභාවය බොහෝ දුරට ණය රේඛා, මුදල් හුවමාරු කිරීම් සහ කල් දැමූ ආපසු ගෙවීම් වේ. තුල2022 ජනවාරි, ඉන්දියාව සාර්ක් රාමුව යටතේ තවත් ඩොලර් මිලියන 400 ක මුදල් හුවමාරුවක් ලබා දුන්නේය. එය ශ්රී ලංකාවේ ආසියානු නිෂ්කාශන සංගමයේ ඩොලර් බිලියන 2 පියවීම ද කල් දැමීයවෙළඳ ණය, බොහෝ දුරට ඉන්දියාවෙන් ආනයනය සඳහා වේ. තුල2022 පෙබරවාරි, එය ඉන්දියාවෙන් ඉන්ධන ආනයනය කිරීම සඳහා ඩොලර් මිලියන 500 ක් වටිනා ණය මාර්ගයක් ලබා දුන් අතර, ඊළඟ මාසයේදී එය ඉන්දියාවෙන් ආහාර සහ ඖෂධ මිලදී ගැනීමට ඩොලර් බිලියන 1 ක ණය පහසුකමක් ලබා දුන් අතර දළ වශයෙන් ඩොලර් මිලියන 72 ක් වටිනා වැඩිදුර ආධාර ලබා දුන්නේය. නොඅඩු සැලකිය යුතු ලෙස, 2023 ජනවාරි මාසයේදී නවදිල්ලිය විසින් සපයන ලදීපලමුඩොලර් බිලියන 2.9 ක පැකේජය සක්‍රීය කිරීමට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලට සහතික. මෑතකදී, ඉන්දියාවදිගු කර ඇතතවත් වසරක් සඳහා එහි ඩොලර් බිලියනයක ණය මාර්ගයක් සහ ශ්රී ලංකාවට පිරිනැමීමට ඉඩ ඇති බව පෙනේවසර 12 ක කාලයඑහි ණය ගෙවීමට. මෙම මස අගදී, ජනාධිපති වික්‍රමසිංහ මහතා බලයට පත්වීමෙන් පසු සිය පළමු ඉන්දීය සංචාරය සිදු කරනු ඇත.
ආර්ථික සහ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සබඳතාවලින් ඔබ්බට ඉන්දියාව ශ්රී ලංකාවේ ප්‍රධාන ආරක්ෂක සහකරු ලෙස දිගටම කටයුතු කරයි. පසුගිය වසරේ, ශ්රී ලංකා ගුවන් හමුදාවට ඉන්දියාවෙන් ඩෝනියර් සමුද්‍ර නිරීක්ෂණ ගුවන් යානයක් ලැබී ඇති අතර, දෙරට ඔවුන්ගේ වාර්ෂික ආරක්ෂක සංවාදය පෙබරවාරි මාසයේදී සහ ශ්රී ලංකා-ඉන්දියානු නාවික අභ්‍යාසය වන SLINEX අප්‍රේල් මාසයේදී පැවැත්වීය.
ඊට වෙනස්ව, චීනය බොහෝ දුරට වියසහයෝගයෙන් තොරශ්‍රී ලංකාවේ විශාලතම ද්විපාර්ශ්වික ණය දෙන්නා වුවද. මීට පෙර, එය මුදල් වර්ගයක් ඉදිරිපත් කර ඇතහුවමාරු කරන්නඩොලර් බිලියන 1.5 ක් වටිනා එය පසුව වියවිවේචනය කළාමක්නිසාද යත් ශ්රී ලංකාවට එහි දැඩි බවින් ප්‍රයෝජන ගත නොහැකි බැවිනිකොන්දේසි. ඒ වගේම තවත් ඩොලර් මිලියන 500ක් ඉදිරිපත් කළාණය2021 දී උනන්දුවෙන්. වඩාත්ම වැදගත් දෙය නම්, චීනයේඅකමැත්තදක්වාක්රියාශීලීවඅනෙකුත් ණය දෙන්නන් සමඟ ණය-ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ ක්‍රියාවලියට සහභාගී වීම ශ්රී ලංකාව සහ අනෙකුත් වර්ධනය වන ආර්ථිකයන් කෙරෙහි එහි ගනුදෙනු ප්‍රවේශය පිළිබඳ ගැඹුරින් පැවති උත්සුකයන් තහවුරු කර ඇත. මේ වසර මුලදී චීනය අවසානයේ එකඟ වියතහනම්වසර දෙකකට පමණක් ශ්රී ලංකාවට ණය සේවා මත. නමුත් බීජිනය එසේ කරන්නේද යන්න පිළිබඳව ප්‍රශ්න පවතීභාර දෙන්නණය පිළිබඳ එහි සහතිකය මතප්රතිව්යුහගත කිරීම.
කෙසේ වෙතත්, ඔවුන් නියෝජනය කරන ශ්රී ලංකා නිලධාරීන්කුඩා රාජ්යචීනය විවේචනය කිරීමට හැකියාවක් නැත. ඒ වෙනුවට, නිලධාරීන් ඔවුන්ගේ අවධාරණය කරයිබලාපොරොත්තුවබීජිනය ණය අර්බුදය සම්බන්ධයෙන් සහයෝගීව කටයුතු කරනු ඇතඅනෙකුත් ප්රදේශසම්බන්ධතාවයේ. වික්‍රමසිංහ වේඅපේක්ෂා කෙරේඔක්තෝබර් මාසයේ චීනයේ සංචාරය කිරීමටසොයන්නවිභවයක් ඇතුළුව ව්‍යාපෘති කිහිපයක සෘජු විදේශ ආයෝජනඩොලර් බිලියන 4 යිහම්බන්තොට තෙල් පිරිපහදුව.
මූලාශ්රය: USIP
